Χαριστικό-ανταλλακτικό παζάρι, η ανάγκη που το ξεπέταξε στο σήμερα και οι προτάσεις μας

 

 

 

Εδώ και δεκαετίες,  πολιτικό-οικονομικό σύστημα που δημιούργησε το κοινωνικό περιβάλλον έχει ένα βασικό όπλο, το οποίο είναι μόνιμα στραμμένο προς την πλειοψηφία του κόσμου: την καθεστωτική προπαγάνδα. Μέσω αυτής, έχουν επιτευχθεί απ’ τις θεωρητικά λιγότερο ανώδυνες αλλαγές (υιοθέτηση προσταγών του κάθε τύπου μόδας) μέχρι τις πιο φρικιαστικές σφαγές που έχει καταγράψει η παγκόσμια ιστορία. Ο έλεγχος της συνείδησης βρίσκεται στα χέρια αυτών που ρυθμίζουν τα ωράρια μας, κοστολογούν την ύπαρξή μας και μας ανάγουν σε αριθμούς. Ένα μεγάλο μέρος αυτής της προπαγάνδας που πολτοποιεί τη σκέψη μας, ασχολείται και προωθεί τη μανία για κατανάλωση, η οποία παράγει το καπιταλιστικό σύστημα, και φυσικά, αναπαράγεται απ’ το ίδιο, σε μια σχέση καθαρά      διαλεκτική. Σε συνδυασμό και με τις διάφορες τεχνικές, όπως της διαφήμισης, η κυριαρχία καταφέρνει να κατασκευάζει ακατάπαυστα ένα σωρό πλαστές ανάγκες στον δυτικό κόσμο. Οι πλαστές ανάγκες ανταποκρίνονται στα καινούρια προϊόντα της βιομηχανίας που διατίθενται προς πώληση και όλα αυτά σε μια αλυσιδωτή διαδικασία που συνεχίζεται με την υπερκατανάλωση και βεβαίως την κατασκευή τόνων από σκουπίδια. Ο καταναλωτισμός έχει εισχωρήσει με τέτοιο τρόπο στις ζωές μας, που τείνει να γίνει τμήμα του ανθρώπινου DNA.

 

   Και φτάνουμε στο σήμερα, σε μία κοινωνία που έχει γαλουχηθεί με το πνεύμα του ιδιωτισμού, του άκρατου ανταγωνισμού και της κατανάλωσης. Αυτές οι λογικές να διογκώνονται και να αυτο-αναπαράγονται. Σε μια εποχή όπου οι κοινωνικές μας σχέσεις έχουν αλλοτριωθεί από τον ατομικισμό και την αποξένωση:ύπνος, δουλειά, σπίτι, τηλεόραση. Δεν ξέρουμε τους γείτονές μας, δε νοιαζόμαστε για το συνάνθρωπο, έχει χαθεί η ίδια η έννοια της γειτονιάς, έχει χαθεί κάθε έννοια εμπιστοσύνης, αλληλοβοήθειας, ανθρωπιάς. Σε έναν κόσμο που θα σου ρημάξει την ψυχή και το σώμα, θα σε καταντήσει ανθρωπόμορφο ρομπότ και δε θα σου αφήνει περιθώρια να σκεφτείς τίποτα άλλο πέρα από τη δουλειά, τον εαυτό σου και το Κέρδος. Σε έναν κόσμο που δεν είναι φτιαγμένος για σένα και που ανά πάσα στιγμή μπορεί να σε ξεράσει επειδή θα πάψεις να είσαι «αποδοτικός» γι’ αυτόν. Σε έναν κόσμο που η εξουσιαστική πρακτική (στο όνομα της ανάπτυξης πάντα) επέβαλλε τον φυσικό νόμο της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο, παραμερίζοντας όποιους τρόπους φυσικής επιβίωσης είχαν κατακτήσει οι άνθρωποι με τη μεταξύ τους συνεργασία και την απευθείας χρησιμοποίηση των αγαθών της φύσης (πρωτογενής παραγωγή).

 

  Η οικονομική κρίση μας καθιστά ανασφαλείς και ευάλωτους, χωρίς δίκτυα κοινωνικής αλληλεγγύης,  που θα σχημάτιζαν το ανάχωμα απέναντι στις λεηλασίες των ζωών μας. Μια κρίση γενικότερη, που αν τη βολεύει κάτι, αυτό είναι ο κατασκευασμένος διαχωρισμός που συντηρούν οι ίδιοι οι άνθρωποι μεταξύ τους και η άρνησή τους για συλλογική αντιμετώπιση των προβλημάτων τους. Αυτά τα μορφώματα συλλογικής κοινωνικής αντίστασης, όσο ασήμαντα κι αν φαντάζουν στα αυτιά κάποιων, θα ήταν ηχηρό χτύπημα στη βάση αυτού του σάπιου εξουσιαστικού συστήματος και θα προκαλούσαν αισθητές ρωγμές στις (πανίσχυρες κατά τα άλλα) δομές του. Εμφανίζεται λοιπόν ξεκάθαρη η αναγκαιότητα να χτιστούν κοινωνικές δομές και σχέσεις που βασίζονται στην αμοιβαία εμπιστοσύνη, μακριά από κάθε είδους διαχωρισμούς. Ας ξεφύγουμε επιτέλους απ’ τις απρόσωπες, εμπορευματικές σχέσεις εργοδότη-υπαλλήλου και υπαλλήλου-πελάτη, με τον υπάλληλο να γίνεται το πιόνι του εκάστοτε εργοδότη, ικανοποιώντας τις -όλων των ειδών- ορέξεις του. Η διαφορά στην αναγκαιότητα αυτή, από χτες μέχρι σήμερα, είναι η εξής: Μέχρι χτες ήταν επιτακτική. Τώρα πια γίνεται ολοένα και περισσότερο, ΜΟΝΟΔΡΟΜΟΣ.

 

  Η κατανάλωση έχει συνδυαστεί άμεσα με την “ανθρώπινη αξία”(ξοδεύω όσα έχω-έχω όσα είμαι)και έχει γίνει ένα διαρκές κυνήγι μιας απατηλής ευτυχίας. Είναι η ψευδαίσθηση ότι είμαστε κάποιος άλλος που ανταποκρίνεται σ’ ένα συγκεκριμένο και σύντομης λήξης πρότυπο. Είναι εκείνη η ανθρώπινη-κοινωνική-οικονομική δραστηριότητα που μας κάνει όλους ίδιους, με τα ίδια ρούχα, αξεσουάρ, σπίτια, συμπεριφορές, από τη μεγαλύτερη πόλη στο μικρότερο χωριό του «πρώτου» κόσμου. Είναι εκείνη η ασυναίσθητη συνήθεια που μας έχει καταντήσει να μετατρέπουμε τα πάντα, χωρίς ενδοιασμούς, σε εμπόρευμα. Από το νερό, το ρεύμα, τη σίτιση, τη στέγαση, τη μετακίνηση, μέχρι τις προσωπικές στιγμές και τη σεξουαλικότητα του καθενός από μας. Από τη σκιά σε μια παραλία ή τη μουσική, μέχρι την υγειονομική μας περίθαλψη. Ακόμη και η εκπαίδευση έτσι όπως διαρθρωθεί ως σήμερα αποτελεί ακριβώς αυτό το ιδεολογικό και λειτουργικό περιβάλλον της μαζικής παραγωγής και της μαζικής κατανάλωσης. Είναι η παραπλανητική ταύτιση αρετών όπως το θάρρος, η σοβαρότητα, η τιμιότητα, η γοητεία, η τόλμη, η χαρά, με ένα ουίσκι ή ένα αμάξι ή ένα σαμπουάν. Είναι η δική μας συμβολή στη μόλυνση του πλανήτη, στην εξάντληση των φυσικών πόρων, στην εξαθλίωση του «τρίτου» κόσμου. Είναι η δική μας συμβολή στις ατέλειωτες ώρες δουλειάς, έλλειψης ελεύθερου χρόνου, ανθρώπινης επαφής. Η πιο τρομακτική σκέψη που προκύπτει από τα παραπάνω, είναι το μερίδιο ευθύνης που εμείς οι ίδιοι έχουμε, όχι στην άμεση καταστροφή του κόσμου (μερικές φορές και στην άμεση), αλλά, στην εξακολουθητική ανέχεια που επιδεικνύουμε σε αυτήν, με την άνεση που μας διασφαλίζει η δικιά μας σιχαμερή βολεψιά και την πρόφαση ότι «δε μπορούμε να αλλάξουμε τον κόσμο».

 

 

  Το «Χαριστικό και Ανταλλακτικό Παζάρι» είναι μια πρόταση/δράση, ένα πάρε-δώσε χωρίς χρήματα, η δημιουργία ενός χώρου ανταλλαγής και συνεύρεσης. Δεν είναι φιλανθρωπία, είναι έκφραση αλληλεγγύης, σε όσους και όσες βρίσκονται σε ανάγκη από τη συνεχιζόμενη οικονομική κρίση. Είναι μια προσπάθεια για τη διαμόρφωση μιας εναλλακτικής μορφής οικονομικής ζωής στο καπιταλιστικό περιβάλλον και συνάμα μια προσπάθεια αμφισβήτησης και ακύρωσης στην πράξη της έννοιας του καταναλωτισμού, όπως αυτή έχει διογκωθεί και παραμορφωθεί από τα διαφημιστικά πρότυπα της εποχής. Μια προσπάθεια απόρριψης του δόγματος «καταναλώνω άρα υπάρχω» (κατανάλωση = ευτυχία = πληρότητα)και αποδεικνύει ότι το χρήμα όχι μόνο δεν καθορίζει τις ζωές μας,είναι και άχρηστο. Της τάσης δηλαδή των ανθρώπων να επιθυμούν να αγοράσουν όλο και περισσότερα προϊόντα ή υπηρεσίες, σε μια προσπάθεια εξισορρόπησης του εσωτερικού τους κενού, λόγω της φθοράς από την καθημερινή ρουτίνα ή επειδή στερούνται τα βασικά για την κάλυψη των ψυχολογικών κενών. Η επαναχρησιμοποίηση δεν είναι άμυνα ή μειονέκτημα, είναι πρόταση και στόχος.

 

 

Αυτόνομα Σχήματα Πανεπιστημίου Πατρών

     Νοέμβριος 2011

 

 

Αφήστε μια απάντηση

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *